Lúc nhỏ tôi thường hỏi Mẹ
– Mẹ ơi! Tại sao nấm mối lại có tên nấm mối?
– Mẹ lại hỏi lại tôi: Thế tại sao con có tên là Mèo (Mèo là tên gọi của tôi)
– Tại lúc nhỏ con khóc như Mèo.
– Nấm mối cũng vậy tại nó mọc trên ổ mối nên được gọi là nấm mối
Khoảng chừng vào tháng năm âm lịch những cơn mưa đến xối xả đầu mùa làm dịu mảnh đất đỏ bazan cuồng phong; từ mặt đất những lớp lá khô quéo lại từ mùa xuân bắt đầu ngậm đầy nước nặng trĩu rồi mục nát hay cả những thân cây từ nhiều mùa mưa trước được ụn lên có một loại nấm thân trắng mũ đen cứ thế tí tách nhú lên.
Lủ nấm mang tên Mối là thứ đám trẻ con ở xóm tôi kiên quyết sát phạt và cũng là cách để bắt đầu mùa hè
Từ tờ mờ sáng chúng tôi đã choàng vội chiếc bao ni lông (được cắt ra từ các bao phân cỡ lớn dùng để bón cho cây cà phê), đội nón theo lối đường mòn ra rẫy cà phê hay cả những rừng cây rậm rạp nói chung là tất cả những nơi nào mà theo chúng tôi nấm có thể mọc để bắt đầu cuộc hành trình truy lùng nấm mối. Đứa thì cầm theo một cái mủng tre (thúng) thiệt bự hoặc là một bao cám con còn xếp gọn để dựng vì rất nhiều nấm.
Cứ đi rồi sẽ thấy và hầu như chúng tôi chẵn biết lủ nấm sẽ mọc ở đâu loại trừ 1 vào địa điểm chúng tôi biết chắc là năm nào lủ nấm cũng mọc có khi 1 năm đến 2 lần. Chúng tôi tin rằng lủ nấm mối đang mọc đâu đó và chúng tôi cần phải tìm thấy chúng trước 9h nếu không chúng sẽ bị những con sâu ăn hết lúc đấy có tìm thấy lũ nấm thì cũng chẳng thể nào ăn được.
Mặc dù là lũ trẻ chúng tôi cùng nhau đi tìm như đứa nào nhanh chân nhanh mắt thì hái được nhiều chẳng ai chia cho ai bao giờ cả. Không phải là chúng tôi keo kiệt mà cái đói thường ngày làm chúng tôi phải ích kỷ đến như thế. Bao nhiêu cung bật cảm xúc cứ thế chen nhau tìm đến với chúng tôi.
Tôi nhớ có lần thằng Tý (con bà Bích) mừng rỡ nhảy cẫng lên khi gặp được tận 5 hố cà phê nấm mối chi chít, hay con Bủm hụt hẫng tiếc nuối khi chậm miệng để con My xí mất ụ nấm lớn. Hay anh em thằng Tèo lần nào đi cũng khóc vì chẵn bao giờ tìm được nấm chúng tôi hay gọi anh em nó là đồ nặng vía
Đặc biệt khi nhổ nấm chúng tôi phải khéo léo để đất đỏ không bám chặt vào, bởi cái thứ đất đỏ được nhào nặn trong mưa khi bám vào nấm thì rửa mãi cũng không sạch.
Có 1 thứ nấm cực kỳ đặc biệt nữa mà chúng tôi luôn luôn khao khát tìm thấy trong mỗi chuyến hái nấm đấy là nấm mối mồ côi Nội tôi kể rằng nấm mồ côi là do nấm không chịu ăn giỏi nên ba mẹ phiền lòng mà mất đi trước lúc mặt trời mọc. Khi đấy nấm mối con đã nhận ra sai lầm của mình nên đã ăn rất nhiều ăn tất cả mọi thứ có thể nên lớn rất nhanh. Và chúng tôi tin rằng khi được ăn cây nấm mối mồ côi này chúng tôi sẽ nhanh lớn (và đây là lý do tại sao tôi mập và lớn như bây giờ).
Khi trời bắt đầu những tia nắng gắt gỏng cũng là lúc chúng tôi ai về nhà nấy với cái bụng đói meo, trên tay mỗi đứa là mủng (thúng) nấm hay và bao cám cò nấm đựng những chiếc ô xinh xắn được xếp cẩn thận. Gương mặt tôi lúc ấy đầy hạnh phúc và nóng lòng chờ đợi một bữa ăn phủ phê mà không phải e dè từng gắp mắm như nội tôi dạy “ăn trông nồi ngồi trông hướng”. Cứ thế mà ăn cho đã cái miệng. Vị thơm kích thích đến từng giác quan, vị ngọt từ thịt nấm, dai dai của tai nấm và sần sật của cuống nấm…, tất cả hòa quyện với hương vị thơm nồng đến độ chỉ cần xào rồi cho ít muối vào là sóng mà chẳng cần đến bất kỳ gia vị nào. Chỉ cần nhà ai trong xóm bữa ấy có nấm mối là cả xóm kéo tới chứ chẳng đùa.
Nấm mối với tôi không chỉ đơn thuần là mọc trên ụ mối mà còn là một món quà quý giá thượng đế ban tặng cho bữa ăn người dân nghèo quê tôI để rồi giờ đây khi nhớ lại tôi chỉ có thể gọi là vị NHỚ đến từ những chiếc ô xinh xắn của cơn mưa rào.
Mai Ly
15/7/2018
